مولاناي بلخي:

اندر دل من مها دل‌افروز تويي
ياران هستند و ليك دلسوز تويي
شادند جهانيان به نوروز و به عيد
عيد من و نوروز من امروز تويي

--------------------------------------

سعدي شيرازي:

برآمد باد صبح و بوي نوروز
به كام دوستان و بخت پيروز
مبارك بادت اين سال و همه سال
همايون بادت اين روز و همه روز

1- سلامٌ قولاً مِن رَبِّ رحيم.( يس/58)

" از جانب پروردگار [ي] مهربان [ به آنان] سلام گفته مي شود."

اين نداي روح افزا و نشاط بخش و مملو از مهر و محبت خدا ، چنان روح انسان را در خود غرق مي كند و به او لذت ، شادي و معنويت مي بخشد ، كه با هيچ نعمتي برابر نيست ، آري شنيدن نداي محبوب ، ندايي آميخته با محبت و آكنده از لطف ، سرتا پاي بهشتيان را غرق سرور مي كند ، كه يك لحظه ي آن بر تمام دنيا و آنچه در آن است برتري دارد.

از پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله روايت شده : " در همان حال كه بهشتيان غرق در نعمتهاي بهشتي هستند نوري بر بالاي سرايشان آشكار مي شود ؛ نور لطف خداوند كه بر آنها پرتو افكنده است.

پس ندايي بر مي خيزد كه "سلام بر شما اي بهشتيان" ، نظر لطف خداوند چنان بهشتيان را مجذوب مي كند كه از همه چيز جز او غافل مي شوند ، و همه نعمتهاي بهشتي را در آن حال به دست فراموشي مي سپارند.

2- سلامٌ علي نوح ٍ في العالمين . ( صافات /79)

" درود بر نوح در ميان جهانيان."

چه افتخاري از اين برتر و بالاتر كه خداوند بر حضرت نوح عليه السلام ، سلام مي فرستد ، سلامي كه در ميان جهان و جهانيان باقي مي ماند و تا دامنه قيامت گسترده مي شود ، سلام خدا توأم با ثناء جميل و ذكر خير بندگانش در قرآن كريم ؛ كمتر سلامي به اين گستردگي و وسعت درباره كسي ديده مي شود ، به خصوص اينكه لفظ " العالمين" معني وسيعي دارد كه نه تنها همه انسانها ، بلكه عوالم فرشتگان و ملكوتيان را نيز در برمي گيرد.

3- سلامٌ علي اِبراهيم . ( صافات/109)

" درود بر ابراهيم."

در آيات پيش از اين آيه ، به چگونگي بشارت دادن فرزندي بردبار و پراستقامت بر حضرت ابراهيم ، و جريان دستور ذبح اسماعيل -  فرزند ايشان - و تسليم بودن هر دوي آنها بر اين امر به ميان آمده است ك پس از ياد آوري اين قضايا ، خداوند مي فرمايد: سلام بر ابراهيم [ آن بنده مخلص و پاك باد.]

4- سلامُ عـَلي موُسي و هارون . (صافات/120)

" درود بر موسي و هارون."

درآيات پيش از اين آيه ، خداوند ضمن آياتي ، جريانات حضرت موسي و هارون را نقل مي فرمايد:

- ما اين دو برادر و قوم آنها را از اندوه بزرگ رهايي بخشيديم . ( صافات/115)

- ما آنها را ياري كرديم تا آنها بر دشمنان نيرومند خود پيروز شدند . ( صافات/116)

- ما به آن دو ، كتاب آشكار داديم . ( صافات/117)

- ما آن دو را به راه راست هدايت نموديم . ( صافات/118)

- ما ذكر و ياد خير آنها را در اقوام بعد باقي وبرقرار ساختيم . ( صافات /119)

و بعد از يادآوري موارد فوق خداوند برآن دو سلام مي رساند.

سلامي از ناحيه پرودگار بزرگ و مهربان.

سلامي كه رمز سلامت در دين و ايمان در اعتقاد و مكتب، و در خط و مذهب است.

سلامي كه بيانگر نجات و امنيت از مجازات و عذاب اين جهان و آن جهان است.

5- سلامُ علي آلِ ياسين . ( صافات/130)

" درود بر پيروان الياس" (1)

خداوند مي فرمايد: ما نام نيك الياس را در ميان امتهاي بعد جاودان كرديم.( صافات /129)

امتهاي ديگر ، زحمات اين انبياء بزرگ ( الياس وسلاله ي او ) را كه در پاسداري خط توحيد، و آبياري بذر ايمان منتهاي تلاش و كوشش را به عمل آوردند ، هرگز فراموش نخواهند كرد ، و تا دنيا برقرار است ياد و مكتب اين بزرگ مردان فداكار زنده و جاويدان است.

تعبير به " ال ياسين" به حاي" الياس" يا به خاطر اين است كه ال ياسين لغتي در واژه " الياس" بوده و هر دو به يك معني است ، و يا اشاره به الياس و پيروان او است كه به صورت جمعي آمده است.

6- سلامٌ عـَليكُم طِبتُم فادخـُلوُها خالدين . ( زمر/73)

" ... سلام برشما ، خوش آمديد ، در آن درآييد [ و] جاودانه [ بمانيد]

در اين آيه ، خداوند مي فرمايد كه بهشتيان وقتي به بهشت مي رسند ، در حالي كه درهاي آن گشوده شده است ، در اين هنگام نگهبانان بهشت ، آن ملائك رحمت به آنها مي گويند : سلام بر شما ، گوارا باد اين نعمتها بر شما ، داخل بهشت شويد و جاودانه بمانيد.

7- سلامُ هيَ حتّي مَطلَعِ الفـَجر. ( قدر/5)

" [ آن شب] تا دم صبح ، صلح و سلام است . "

اين آيه ، در توصيف شب قدر است . آن شبي است كه قرآن درآن نازل شده و عبادت و احياء آن معادل هزار ماه است ، خيرات و بركات الهي در آن شب نازل مي شود و رحمت خاص الهي شامل بندگان مي گردد و فرشتگان و روح در آن شب نازل مي گردند.

پي نوشت :

 (1)  در تفسير قمي در ذيل آيه اتدعون بعلا آمده كه قوم الياس ( عليه السلام ) بتي داشتند كه آن را بعل مي ناميدند / (و در كتاب معاني به سند خود از نوح قادح از امام صادق ( عليه السلام ) از پدرش از پدران بزرگوارش از علي ( عليهم السلام ) روايت كرده كه درباره آيه سلام علي آل يس فرمود : يس رسول خدا ( صلي الله عليه و آله و سلم ) است / و آل يس ما هستيم / مؤلف : و از كتاب عيون از امام رضا ( عليه السلام ) نظير اين حديث روايت شده /  و البته اين دو روايت بر اين مبني صحيح است كه ما آيه را به صورت آل يس بخوانيم ، همچنان كه در قراءت نافع و ابن عامر و يعقوب و زيد اين طور قراءت شده /

انسان‏، از نخستين ادوار زندگي اجتماعي، متوجه بازگشت و تكرار برخي از رويدادهاي طبيعي، يعني تكرار فصول شد. نياز به محاسبه در دوران كشاورزي ، يعني نياز به دانستن زمان كاشت و برداشت، فصل بندي ها و تقويم دهقاني و زراعي را به وجود آورد. نخستين محاسبه فصل ها، بي گمان در همه جوامع با گردش ماه كه تغيير آن آسانتر ديده مي شد صورت گرفت. و بالاخره در نتيجه نارسايي ها و ناهماهنگي هايي كه تقويم قمري، با تقويم دهقاني داشت، محاسبه و تنظيم تقويم بر اساس گردش خورشيد صورت پذيرفت. سال در نزد ايرانيان از زماني نسبتا كهن به چهار فصل سه ماهه تقسيم شده و همان طور كه ابوريحان بيروني در آثارالباقيه آورده است آغاز سال ايراني از زمان خلقت انسان ( يعني ابتداي هزاره هفتم از تاريخ عالم) روز هرمز از ماه فروردين بود، وقتي كه آفتاب در نصف النهار ، در نقطه اعتدال ربيعي ، و طالع سرطان بود.

 پيدايش جشن نوروز

جشن نوروز را به نخستين پادشاهان نسبت مي دهند. شاعران و نويسندگان قرن چهارم و پنجم هجري چون فردوسي، عنصري، بيروني، طبري و بسياري ديگر كه منبع تاريخي و اسطوره اي آنان بي گمان ادبيات پيش از اسلام بوده ، نوروز را از زمان پادشاهي جمشيد مي دانند.

در خور يادآوري است كه جشن نوروز پيش از جمشيد نيز برگزار مي شده و ابوريحان نيز با آن كه جشن را به جمشيد منسوب مي كند يادآور مي شود كه : «آن روز كه روز تازه اي بود جمشيد عيد گرفت؛ اگر چه پيش از آن هم نوروز بزرگ و معظم بود».

روايت هاي اسلامي درباره نوروز

آورده اند كه در زمان حضرت رسول (ص) در نوروز جامي سيمين كه پر از حلوا بود براي پيغمبر هديه آوردند و آن حضرت پرسيد كه اين چيست؟ گفتند كه امروز نوروز است. پرسيد كه نوروز چيست؟ گفتند عيد بزرگ ايرانيان. فرمود: آري، در اين روز بود كه خداوند عسكره را زنده كرد. پرسيدند عسكره چيست؟ فرمود عسكره هزاران مردمي بودند كه از ترس مرگ ترك ديار كرده و سر به بيابان نهادند و خداوند به آنان گفت بميريد و مردند. سپس آنان را زنده كرد وابرها را فرمود كه به آنان ببارند از اين روست كه پاشيدن آب در اين روز رسم شده. سپس از آن حلوا تناول كرد و جام را ميان اصحاب خود قسمت كرده و گفت كاش هر روزي بر ما نوروز بود.

و نيز حديثي است از معلي بن خنيس كه گفت: روز نوروز بر حضرت جعفر بن محمد صادق در آمدم گفت آيا اين روز را مي شناسي؟ گفتم اين روزي است كه ايرانيان آن را بزرگ مي دارند و به يكديگر هديه مي دهند. پس حضرت صادق گفت سوگند به خداوند كه اين بزرگداشت نوروز به علت امري كهن است كه برايت بازگو مي كنم تا آن را دريابي. پس گفت: اي معلي ، روز نوروز روزي است كه خداوند از بندگان خود پيمان گرفت كه او را بپرستند و او را شريك و انبازي نگيرند و به پيامبران و راهنمايان او بگروند. همان روزي است كه آفتاب در آن طلوع كرد و بادها وزيدن گرفت و زمين در آن شكوفا و درخشان شد. همان روزي است كه كشتي نوح در كوه آرام گرفت. همان روزي است كه پيامبر خدا، امير المومنين علي (ع) را بر دوش خود گرفت تا بت هاي قريش را از كعبه به زير افكند. چنان كه ابراهيم نيز اين كار را كرد. همان روزي است كه خداوند به ياران خود فرمود تا با علي (ع) به عنوان امير المومنين بيعت كنند. همان روزي است كه قائم آل محمد (ص) و اولياي امر در آن ظهور مي كنند و همان روزي است كه قائم بر دجال پيروز مي شود و او را در كنار كوفه بر دار مي كشد و هيچ نوروزي نيست كه ما در آن متوقع گشايش و فرجي نباشيم، زيرا نوروز از روزهاي ما و شيعيان ماست.

جشن نوروز

جشن نوروز دست كم يك يا دو هفته ادامه دارد. ابوريحان بيروني مدت برگزاري جشن نوروز را پس از جمشيد يك ماه مي نويسد: « چون جم درگذشت پادشاهان همه روزهاي اين ماه را عيد گرفتند. عيدها را شش بخش نمودند: 5 روز نخست را به پادشاهان اختصاص دادند، 5 روز دوم را به اشراف، 5 روز سوم را به خادمان و كاركنان پادشاهي، 5 روز چهارم را به نديمان و درباريان ، 5 روز پنجم را به توده مردم و پنجه ششم را به برزگران. ولي برگزاري مراسم نوروزي امروز، دست كم از پنجه و «چهارشنبه آخر سال» آغاز مي شود و در «سيزده بدر» پايان مي پذيرد. ازآداب و رسوم كهن پيش از نوروز بايد از پنجه، چهارشنبه سوري و خانه تكاني ياد كرد.

عاشورا، تقابل انديشه و كردارناب، با دل هايي كه چراگاه بيگانه ها بودند.

رسول خدا(ص) فرمود:

اگر دل را نگهباني مي كرديد كه هر چرنده اي در چراگاه آن وارد نشود، آنچه را من مي بينم، شما هم مي‌ديديد و آنچه را مي شنوم، شما هم مي شنيديد.

آنان كه گوششان به هر حرفي باز است، بيگانه از وحي خدا و سنت نبوي را به حريم دل آنان راه است و اعتقاد و اطاعتشان به يك ترجمه و يك نظريه، سست مي شود و پندار خود را بر وحي خدا مي بندند، چراگاه دلشان را به روي هر چرنده‌اي گشوده‌اند، و لذا نه چشمشان مي‌بيند و نه گوششان حق را مي شنود. دل خوش كنندگان به اصطلاح‌ها، مگر اين حديث را نشنيدند كه ملاك صحت كلام معصوم، قرآن است و اگر به آن عرضه كردند و با آن راست نيامد، لايق كوبيدن به ديواراست؟ تا چه رسد به كلام غيرمعصوم.

مگر نشنيدند كه مردي سال‌ها در خانه به روي خود بست، در قرآن فرو رفت، كتابي از تناقض‌هاي قرآن آراست و در ‌انديشه بود كه آن را نشر دهد و از اين همه يافته‌هاي خود، در پوست نمي گنجيد. قضا را ديدارش با امام صادق(ع) افتاد و حضرت به او فرمود:

"آيا ممكن است آنچه تو از قرآن فهميده اي و ضد و نقيضش دانسته اي، آن نباشد كه خداي متعال اراده فرموده است؟"

اين جمله حضرت، جان او را بيدار كرد؛ دانست كه در اين ساليان دراز، بر خوشايند نفس و زينت شيطان رفته است. كتابي را كه فخر خود مي دانست، به آتش بيداري سوزاند.

و او را چه سعادت بود كه با اين جمله بيدار شد، وگرنه چه كساني كه جمله‌ها هيچ تاثيري در آنان نكرد چون: خوارج، اصحاب جمل، كاخ نشينان شام و غاصبان غدير.

همواره آنان كه باب اخلاص را به روي ترديدها، شبهه ها و شريك‌ها گشوده اند، به نفاق پنهان و آشكار مبتلا گشته‌اند. آن جا كه مرزهاي انديشه مسلمانان در شام به روي روميان گشوده مي شود و سلوك، سياست و فرهنگ آنان خوشايند نخبگان و خواص حكومت واقع مي شود، چه انتظار از پايبندي به اعتقادها و پاي فشردن بر سيره رسول خداست؟ آن بزرگ انسان عالم خلق، رسول اكرم(ص)، در ميان مردم، چون آنان مي زيست. دارالخلافه‌اش مسجد بود، سلوكش هرگز به اميران و رهبران روزگارش شبيه نبود و تمام پندارها را از رهبري دگرگون ساخته بود، اما امروز در مرزهاي گشوده! و رفاقت اعتقادي! و دلهاي چراگاه وحوش، اين شيوه بسنده نيست. كبكبه اي مي خواهد و كاخي، دست به سينه ها و چاكراني، بيت المال گشوده اي و اختيار بي حساب و كتابي، سياستش كه نيرنگ اساس آن باشد و فرهنگي كه فريب، رنگ و لعاب آن، و زيركي آن چناني كه در معاويه سراغ است، نه در علي(ع)، چرا كه علي متعصب است به احكام الله و معاويه آزاد از تقيد به آنها، و سياست اموي را اين لازم است، نه آن!!

در تمثيل قرآن هست كه آن كس كه چيزي را تمام دارد، بهتر است يا آن كس كه چيزي را شريك دارد؟ پذيرش وحي، اعتقاد به توحيد و انجام هر عملي، بايد خالص براي خدا باشد. اگر چنين شد، حاصلش رستگاري است والا چه بسيار كساني كه گفتند لااله الاالله و رستگار نشدند. آيا در كلام رسول حق، خدشه اي بود كه فرمود قولوا لااله الاالله تفلحوا؟ يا آنان كه (اله) را طرد نكردند و(الله) را به كمال برنگرفتند تا به رستگاري دست يابند؟

چهل حديث روزه داري

1-پايه‏هاى اسلام

قال الباقر عليه السلام:

«بنى الاسلام على خمسة اشياء، على الصلوة و الزكاة و الحج و الصوم و الولايه.» ؛  

امام باقر عليه السلام فرمود:

اسلام بر پنج چيز استوار است، برنماز و زكات حج و روزه و ولايت (رهبرى اسلامى) .(فروع كافى، ج 4 ص 62، ح 1)

2-فلسفه روزه

قال الصادق عليه السلام:

انما فرض الله الصيام ليستوى به الغنى و الفقير.

امام صادق عليه السلام فرمود:

خداوند روزه را واجب كرده تا بدين وسيله دارا و ندار (غنى و فقير) مساوى گردند.

(من لا يحضره الفقيه، ج 2 ص 43، ح 1)

3-روزه آزمون اخلاص

قال اميرالمومنين عليه السلام:

«فرض الله ... الصيام ابتلاء لاخلاص الخلق» ؛‏امام على عليه السلام فرمود: خداوند روزه را واجب كرد تا به وسيله آن اخلاص خلق را بيازمايد.

(نهج البلاغه، حكمت 252 )

4-روزه ياد آور قيامت

قال الرضا عليه السلام:

انما امروا بالصوم لكى يعرفوا الم الجوع و العطش فيستدلوا على فقر الاخر.

امام رضا عليه السلام فرمود:

مردم به انجام روزه امر شده‏اند تا درد گرسنگى و تشنگى را بفهمند و به واسطه آن فقر و بيچارگى آخرت را بيابند.

(وسائل الشيعه، ج 4 ص 4 ح 5 علل الشرايع، ص 10 )

تأثير روزه برسلامتي جسم

روزه گرفتن  گرسنگي نيست بلكه يك نوع استراحت است كه به بدن اين امكان را مي دهد كه مواد مزاحم را خارج كند و درون را پاك سازد و بازسازي نمايد.

انسانها از اين نيروي عظيمي كه در درون خود دارند غافلند .روزه باارزش ترين روش براي جوان شدن و ترميم بدن است ،روزه يك عمل جراحي بدون چاقوست؛اين روش مطمئن ترين ،بي ضررترين و بي خطرترين روش درماني است كه خداوند متعال براي سلامتي انسانها قرار داده است.فريضه اي كه خداوند متعال با در نظرگرفتن سيستم بدن آن را جزء اعمال مسلمانان قرار داده است تا اين فريضه نيز گواهي باشد بر يكتايي خداوند ونظم نظام آفرينش.

گرسنگي و تشنگي !! چرا؟؟

واجبات الهى، پيرو مصالح و منافعى است كه مكلف با انجام آنها، به آن مصالح و منافع دست مى يابد و زمينه رشد معنوى و كمال او فراهم مى گردد. در اين ميان بسيارى از مصالح و منافع عبادات بر بندگان مخفى و پوشيده است; از اين رو دسترسى به علت اصلى و منحصر به فرد احكام ميسر نيست، هر چند با استفاده از آيات و روايات به بعضى از علت ها و حكمت هاى احكام به دست مى آيد .

خطرناك ترين حكومت ها

حكومت غرايز و شهوات بر انسان خطرناكترين حكومتهاست و آدمي را اسير و بي اختيار ميسازد و به پستي و رزالت ميكشاند. مبارزه با سلطه شهوات نفس كه در اسلام جهاد اكبر ناميده شده به پايمردي و اراده اي استوار نياز دارد.

نقش روزه در تقويت اراده

انسان با روزه داري كه، امساك در خوردن و آشاميدن و خود داري از برخي چيزهاي ديگر است در واقع با خواهشهاي خويش ميجنگد و در برابر غرايز خود مقاومت ميكند، تمرين اين عمل اراده و تصميم را در انسان نيرومند ميسازد و جان را از قيد حكومت و سلطه هوسها و خواهشها ميرهاند. پيشوايان اسلام فرموده اند: «افضل الناس من جاهد هئاه و اقوي الناس من غلب هواه»

بهترين مردم كسي است كه با هواي نفس مبارزه كند و نيرومند ترين انان كسي است كه بر آن پيروز شود. پس روزه داران بهترين مردمند چرا كه با خواسته هاي نفساني مبارزه ميكنند و اگر با مراقبت و كوشش از روزه خويش اين بهره را بگيرند كه بر نفس خود مسلط شوند از نيرومند ترين مردم نيز خواهند بود.

حقايق ارزشمند روزه در حديث قدسي

يكي از برنامه هاي مترقي اسلام كه ضامن سعادت دنيا وآخرت  و بهداشت جسم و تزكيه نفس انسان مي باشد روزه است.

ارزنـده تـريـن اثـر هـر عـبـادتـى، هـمـان اطـاعت از دستور خداوند بزرگ است و آثار ديگر به دنبال آن نصيب شخص عابد مى گردد. امّا انسان روزه دار علاوه بر تمام آثار گرانبهايى كه از ايـن رهـگـذار بـه دسـت مى آورد، مشمول لطف ويژه الهى مى گردد. از قول حضرت صادق عليه السلام روايت شده كه پروردگار عالم مى‏فرمايد: «الصوم لى وأنا اجزى عليه» «1» روزه ويژه من است،و پاداش آن بر عهده من است.طبق برخي روايات هر حسنه  به ده برابر تا هفتصد برابر پاداش دارد مگر روزه  كه خداوند مستقيماً ثواب آن را مي دهد. «2» تمام حسنات را به دستور خداوند پاداش مي دهند اما از اهميت روزه اين است كه مي فرمايد ثواب وپاداش روزه را من مي دهم.

بيان روايت امام صادق عليه السلام‏

حقيقت و ذات اين دو جمله چيست؟مگر نماز، فرمان او نيست، چرا نفرموده «الصلوة لى»؟ «الحجّ لى»؟ و «الجهاد لى»؟ اگر اين حديث به دقت بررسي شود، پنج حقيقت را مى‏توان در اين كلام خداوند مشاهده نمود.

حقيقت اول: ترك شهوات حلال‏

در هيچ عبادتى ترك شهوات حلال نمى‏باشد، مانند «مجاهد فى سبيل الله» كه در حال جهاد، مى‏تواند بخورد و بياشامد و در روز جهاد از غريزه جنسى به طريق حلال بهرمند شود. يابه طور مثال انسانى كه مى‏خواهد عبادت مالى انجام دهد، مى‏تواند در كنار پرداخت زكات و خمس از همه لذائذ حلال بهرمند گردد. اما روزه دار در هنگام روزه بايد در مقابل شهوات، خواسته‏ها، و لذائذ حلال از اذان صبح تا اذان مغرب ايستادگى نمايد. مسأله ترك شهوات مسأله عظيمى است. اينكه انسان پنجاه- شصت سال با لذّت‏ها، خواسته‏ها، خوراكى‏ها و آشاميدنى‏ها انس داشته باشد، حالا از او دعوت مي شود كه سى روز، با همه اين لذايذ فاصله بگيرد. اين كه روزه سبب اين كار عظيم است، نشان دهنده ارزش روزه مى‏باشد.